"τοις βασιλεύσι* πάτερ μου, μεταξύ μας είμαστε..."

... τάδε έφη Χρυσούλα Διαβάτη, στο ρόλο της Φλώρας στους "Δύο Ξένους" των Ρήγα- Αποστόλου από το 1997. Τότε νόμιζα οτι η ατάκα ήταν απλώς μέρος της καρικατούρας. Ξέρετε, της καρικατούρας που άναβε καντήλι σε μια εικόνα της Φρειδερίκης στο προσκεφάλι της.

Αν και υπέθετα οτι υπήρχαν άνθρωποι που υποστήριζαν το να παραμείνει το τροπάριο "νικάς τοις βασιλεύσι" δεν ήξερα οτι ήταν ολόκληρο θέμα στην Ελλάδα της εποχής. Πού να ξέρω λοιπόν οτι εκτός από την Κύπρο, όπου δεν είχαμε ποτέ μονάρχες [πέρα ίσως του Μακαρίου] υπάρχουν και αλλού Ορθόδοξοι που ακόμα προσεύχονται για την νίκη των... βασιλέων.

Κι όμως, σε εγκαίνια στην Αστόρια την περασμένη εβδόμαδα έτυχε να το ακούσουμε κι αυτό. 'Οταν ήρθε η ώρα του "Σώσων Κύριε τον λαό σου", ο παπάς έκανε σήμα στον κόσμο να ψάλλουνε όλοι μαζί.

Φανταστείτε τη σκηνή- ένα δωμάτιο γεμάτο τίγκα με ομογενείς να αρχίζει ξαφνικά να ψάλλει "νικάς τοις βασιλεύσι"... Σαν αριστερίζων νέος μπορώ να πω οτι εσηκώστην η τρίχα μου, ένιωσα λες και ήμουν σε παράνομη συγκέντρωση φιλοβασιλικών. Κοίταγα γύρω μου να δω από πού θα πεταγόντουσαν οι Χίτες να με στείλουν εξορία στις βραχονησίδες.

Βέβαια η απόφαση της Εκκλησίας της Ελλάδας να αλλάξει το τροπάριο όταν αυτό ψάλλεται εκτός ναών δεν νομίζω να καλύπτει την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αμερικής. Όταν όμως οι ομογενείς επιμένουν τόσο έντονα να είναι κοντά και να ακολουθούν τις εξελίξεις στη Μητέρα Πατρίδα, τότε πώς τους ξέφυγε αυτή η εξέλιξη; Δεν ξέρω, απλά ρωτάω.

Για το θέμα αυτό έγραψε το 1998 ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος. Το ίδιο το κείμενο αξίζει μια ανάγνωση μια και ο Ναυπάκτου δίνει πολύ καλά επιχειρήματα για την κατάργηση του "βασιλεύσι". Θα παραθέσω μόνο ένα μικρό χαρακτηριστικό κομμάτι [τα italics δικά μου]:

Οι σύγχρονοι άρχοντες δεν κυβερνούν τον λαό με την θεολογία, αλλά με την κοινωνιολογία, οπότε γίνεται διάκριση μεταξύ καπιταλιστικών, σοσιαλιστικών και φιλελευθέρων τρόπων διοικήσεως της Πολιτείας. Επομένως, οι σύγχρονοι άρχοντες είναι πολύ διαφορετικοί από τους παλαιούς. Άλλαξε σήμερα το πνεύμα του πολιτειοκρατικού συστήματος διοικήσεως. [...]
Οι βάρβαροι της εποχής εκείνης είναι οι ίδιοι με τους βαρβάρους της εποχής μας; Δεν γνωρίζω ποιούς θα κληθούμε να ονομάσουμε σήμερα βαρβάρους και να προσευχόμαστε εναντίον τους. Μπορούμε σήμερα να ονομάζουμε βαρβάρους; [...]
Σίγουρα το τροπάριο αυτό δεν είναι μια ιστορική ανάμνηση, αλλά μια προσευχή. Επομένως, τί θα κάνουμε όταν κληθούμε να προσευχόμαστε για τους άρχοντες, εναντίον των βαρβάρων σε περίοδο δικτατορίας, ή όταν η χώρα μας βρεθή υπό ξενική κατοχή; Ποιούς θα εννοούν οι Χριστιανοί στην Τουρκία ως βασιλείς, οι οποίοι Τούρκοι άρχοντες θα συστρατευθούν εναντίον των δικών τους βαρβάρων.

Ποιούς εννοεί η Ομογένεια σαν "Βασιλείς"; Σιγούρα κανέναν, πράγμα το οποίο κάνει τις συγκεκριμένες λέξεις τουλάχιστον αναχρονιστικές. Από πολιτικής άποψης δεν υπάρχει φυσικά θέμα- από θρησκευτικής όμως; Ας το κοιτάξουν οι θρησκευόμενοι λοιπόν... Εγώ ο αριστερίζων θα συνεχίσω σε λειτουργίες της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας να ψέλλω "τοις ευσεβεύσι". Ίσως και σε αυτές της Κυπριακής Ορθόδοξης Εκκλησίας γιατί είναι καιρός και εμείς να αφήσουμε τους βασιλιάδες και να προχωρήσουμε επιτέλους στον επόμενο αιώνα.

*[Ευχαριστίες στην φίλη Τταλού για τη διόρθωση!]

-κινηματογραφικής κατάνυξης συνέχεια

Πριν αποχωρήσω ηρωικώς από την Νήσο των Αγίων [ταξίδι το οποίο δεν είχε ακόμα τραγική κατάληξη αλλά αν δεν βγάλω πέρα τα επόμενα ξενύχτια με βλέπω να γυρέφκω το λάθος] είχα την έμπνευση να παρακολουθήσω την δεύτερη Κυπριακή ταινία της ζωής μου. Κι αυτή δια της διανοουμενίστικης χείρας του Κώστα Δημητρίου.

Τίτλος: "Ο δρόμος για την Ιθάκη" άλλως "la Chypre en rose".

Αν και η ταινία είναι αξιοπρεπής σε αρκετά σημεία σαν παραγωγή είναι λίγο πολύ... ασπρόπλυμμα της ιστορίας, ένας όμορφος μύθος σαν αυτόν που διαβάζουμε στα βιβλία ιστορίας του Δημοτικού.

Μερικά μόνο σημεία που θυμάμαι γιατί πάει κι ένας μήνας. Ένα μυαλό το 'χω κι αυτό διάτρητο. Έχουμε και λέμε, κανένας Τουρκοκύπριος ηθοποιός δεν κάνει την εμφάνιση του. Αντί για ένα μικτό καστ [μια και η ταινία το παίζει και καλά δικοινοτική και προοδευτική] αναγκαζόμαστε να υποστούμε κάποιους Βρετανούς τηλεηθοποιούς να παίζουν Κύπριους χαρακτήρες ονόματι Ελένη και Γιασμίν με... προφορά BBC. Ξέρετε, απ' αυτή που ούτε ο κόσμος στην Αγγλία δεν μιλάει στους δρόμους.

Το σενάριο απλοϊκό: ο Ελληνοκύπριος Τηλέμαχος και η Τουρκοπούλα [sic] Γιασμίν ερωτεύονται μικρά παιδιά όταν και οι δύο φοιτούν στο English School. Στο οποίο προφανώς την δεκαετία του '60 οι μαθητές φορούσαν στολές *ακριβώς μα ακριβώς* ίδιες με αυτές που φοριούνται τώρα. Ευτυχώς τουλάχιστον πρόσεξαν αρκετά ώστε να κρύψουν τα νεώτερα κτίρια από το πλάνο... Η υπολοιπή ιστορία είναι μια ρομαντικότατη θεώρηση της Κυπριακής ιστορίας. Ο Ελληνοκύπριος και η Τουρκοπούλα [γιατί φαίνεται οι Τουρκοκύπριοι δεν είναι αρκετά Κύπριοι αν δεν είναι Ελληνοκύπριοι] ζουν σε μια δική τους πραγματικοτητα πέρα της ιστορίας όπου κανείς δεν πείραξε κανένα και ο πόλεμος- στους δραματικούς υπότιτλους της ταινίας "The WAR"- ήρθε από το πουθενά. Οι δικοινοτικές ταραχές περιορίζονται σε λίγο ξύλο στους δρόμους της παλιάς Λευκωσίας. Η εισβολή είναι, όπως επιβάλλεται για τον Ελληνοκυπριακό μύθο, μια υπερφυσική καταστροφή που δεν έχει καμία σχέση με τους "απλούς, καθημερινούς ανθρώπους του νησιού". Όταν η Γιασμίν παίρνει τηλέφωνο την οικογένεια της Ελένης στο Λονδίνο μετά τον πόλεμο [the WAR!] οι δυο μιλάνε λες και έχουν πεταχτεί για διακοπές...

Η Γιασμίν γυρίζει στο συρματόπλεγμα σαν μικρή Χαρίτα Μάντολες και ένα ψευτολαϊκό με πατριωτικά υπονοούμενα το παίζει τραγούδι των τίτλων. Οι "καλοί Τούρκοι" είναι καλοσυνάτα πλάσματα χωρίς πολιτική συνείδηση, εξ ίσου αχάπαροι με τους δικούς μας "καλούς Έλληνες" [λες τζαι βλέπουμε άλλους]. Οι "κακοί Τούρκοι" είναι βέβαια χοντροί μεσήλικες Συνταγματάρχες που έτυχε να λέγονται Κεμάλ ["οι Τούρτζιοι ακολουθούν τους ηγέτες τους σαν πρόβατα"], έχουν κουζούθκια στο γραφείο τους ["οι Τούρτζιοι εν αρχαιοκάπηλοι"] και διακορεύουν νεαράς κορασίδας ["οι Τούρτζιοι εν ακόλαστοι τζαι θα σας βιάσουν τις κόρες"].

Αν και έχει και καλά στοιχεία όπως την σκηνή του γάμου και ώρες- ώρες το χαρακτήρα που παίζει ο Κατσάρης [όποια πέτρα σηκώσεις...] η ταινία υποφέρει από πλευράς σεναρίου, επιλογής γλώσσας και ηθοποιών [άντε να ταυτιστώ με τον Τηλέμαχο όταν μιλά λες και βγήκε από τα Χρονικά της Νάρνια] και μια γενική επιτήδευση ότι και καλά βλέπουμε τέχνη.

Καλώς σας βρήκα και πάλι...